ذرات معلق هوا (PM) اصطلاحی است که برای توصیف ذرات جامد و مایع پراکنده شده در هوا استفاده می‌گردد که بزرگ‌تر از مولکول‌های مجزا (مولکول‌هایی با قطر تقریباً ۱ نانومتر) و کوچک‌تر از ۵۰۰ میکرومتر می‌باشند.
ذرات معلق هم از نظر جنس و هم از نظر سایز بسیار متنوع هستند ولی با توجه به اندازه آن‌ها به سه نوع ذرات درشت (coarse particles) یا PM10 ذرات ریز (fine particles) یا PM2.5 و ذرات بسیار ریز (ultra fine particles) یا PM0.1 تقسیم می‌شوند.
ذرات معلق درشت به ناحیه بینی، دهان و حلق، و ذرات ریز به اعماق بیشتر و نواحی حساس مجاری تنفسی و ریه راه می‌یابند و اثرات بالقوه مهمی بر سلامت دارند.
ذرات معلق کم‌تر از دو و نیم میکرون (PM2.5):این ذرات دارای قطر دو و نیم میکرون و یا کم‌تر می‌باشند که تقریباً ۳۰/۱ قطر موی انسان است و به ذرات ریز (fine) نیز شناخته می‌شوند.
ترکیب شیمیایی ذرات، بستگی به محل، زمان و آب و هوا متفاوت بوده و منابع انتشار آن شامل انواع فعالیت‌های احتراقی (وسایل نقلیه موتوری، نیروگاهی، سوزاندن چوب، و غیره) و فرایندهای صنعتی خاص می‌باشد.
مطالعات بهداشتی، ارتباط معنی‌داری بین قرار گرفتن در معرض ذرات ریز و مرگ زودرس ناشی از بیماریهای قلبی و ریوی نشان داده‌اند. ذرات ریز می‌تواند بیماریهای قلب و ریه را تشدید کرده و علائم قلبی و عروقی، آریتمی‌های قلبی، حملات قلبی، علائم تنفسی، حملات آسم، و برونشیت به این ذرات نسبت داده شده است.
آیا استفاده از ماسک در زمان بروز گرد و غبار به ما کمک می‌کند؟!استفاده از ماسک در هنگام آلودگی هوا توصیه می‌شود. اما این ماسک باید از جنس فیبر باشد، نه ماسک پارچه‌ای و یا ماسک دندان‌پزشکی، و بعد از هر بار مصرف باید تعویض شود.
ماسک‌های کاغذی معمولی و دستمال نمی‌توانند جلوی ورود ذرات ریز گرد و غبار به سیستم تنفسی ما را بگیرند و بنابراین استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود. ماسک‌های ویژه‌ای که با عنوان ۱P و ۲P عرضه می‌شوند. برای این شرایط تا حدی مناسب است.
در استفاده از ماسک باید به نکات زیر توجه کرد:- پوشیدن آن‌ها باعث احساس گرما شده و معمولاً راحت نیست.
- اگر ماسک به طور کامل اطراف بینی و دهان را نپوشاند، مثلاً برای افرادی که محاسن بلندی دارند و راه نفوذ برای هوا باقی باشد، تأثیرچندانی ندارد.
- این ماسک‌ها آلاینده‌های گازی هوا مانند منوکسید کربن را نمی‌گیرند.
- تنفس با استفاده از ماسک از حالت معمولی دشوارتر است و افراد دارای سابقه بیماری قلبی عروقی و تنفسی باید با پزشک خود مشورت نمایند.
- استفاده از این ماسک‌ها برای افراد سالمی که ناچار باید در زمان بروز پدیده گرد و غبار در بیرون بمانند، توصیه می‌شود.